BADANIA Z DZIEĆMI

slonce_stefka„Państwa-strony zapewniają dziecku, które jest zdolne do kształtowania swych własnych poglądów, prawo do swobodnego wyrażania swych własnych poglądów we wszystkich sprawach dotyczących dziecka, przyjmując te poglądy z należytą wagą, stosownie do ich wieku oraz dojrzałości dziecka”.
Konwencja o prawach dziecka ONZ, art. 12

W centrum naszych badań stawiamy dziecko jako podmiot życia społecznego. Dopiero w ostatnich latach w antropologii można mówić o badaniach prowadzonych „z” a nie „nad” dziećmi, uwzględniających i próbujących przezwyciężyć brak równowagi sił pomiędzy dorosłymi a dziećmi i traktujących te ostatnie jako kompetentnych uczestników badań. Dzieci stają się w tym rozumieniu podmiotami, a nie przedmiotami badania, a ich doświadczenia, wiedza i punkt widzenia stają się wartościowymi danymi dla badacza. Konieczność włączenia do badań dzieci jako prawomocnych partnerów, tak żywo dyskutowana w teorii, stosunkowo powoli wkracza w obszar praktyk badawczych, zwłaszcza w dziedzinach niepowiązanych bezpośrednio z edukacją. Nasze badania będą zatem także praktyczną realizacją postulatów zapisanych w Konwencji o prawach dziecka, dających mu prawo wyrażania prawomocnych sądów o sobie i swojej sytuacji życiowej, szczególnie art. 12 Konwencji.

Dzieci ze względu na pozycję w społeczeństwie i podległe wobec dorosłych agentów stanowisko w relacjach władzy nie są traktowane jak aktywni aktorzy życia społecznego. Ma to nie tylko wpływ na realne ich funkcjonowanie w społeczeństwie, lecz także znajduje odbicie w naukowym dyskursie o dziecku. Rozpoznawszy potrzebę zwrócenia się w badaniu ku dziecku jako podmiotowi, nie tylko podlegającemu pewnym mechanizmom życia społecznego, lecz także aktywnie je tworzącemu, należy badanie zaplanować w taki sposób, by właściwie odczytać znaczenia tworzone przez dzieci.