STANDARDY OCHRONY DZIECI I MŁODZIEŻY W PRACACH INTERDYSCYPLINARNEGO ZESPOŁU BADAŃ NAD DZIECIŃSTWEM UW
Uważamy, że prowadzenie badań naukowych z dziećmi i nastolatkami jest ważne, bo dzięki nim możemy dowiedzieć się, jakie są doświadczenia i opinie dzieci w różnych sprawach. Takie badania najczęściej polegają na rozmowie, często też na rysowaniu czy zabawie. Zawsze należy prowadzić je z szacunkiem wobec dzieci i ich praw. Poniżej przedstawiamy zasady, którymi kierujemy się, prowadząc badania naukowe.
- Przede wszystkim badaczki mają obowiązek zapewnić dzieciom fizyczne i emocjonalne bezpieczeństwo na wszystkich etapach badania: w czasie jego planowania, podczas spotkań z dziećmi i po ich zakończeniu.
- W kontakcie z dzieckiem badaczki i badacze dbają o to, aby cel i sposób prowadzenia badań były jasne i zrozumiałe dla dzieci. Zawsze dbają też, by dzieci były traktowane z szacunkiem. Reagują, gdy ich prawa i dobro są naruszane.
- Przed badaniem osoba je prowadząca musi się zastanowić nad tym, co dobrego takie badania wnoszą do życia dzieci w nim uczestniczących, a co może być w nich trudnego. Badanie warto przeprowadzić, jeśli więcej jest argumentów „za” niż „przeciw”.
- Informacja o badaniu musi być przygotowana w sposób zrozumiały dla dziecka, na przykład dostosowana do tego, czy umie już czytać.
- Dziecko musi się zgodzić na udział w badaniu. Nie można prowadzić badań bez zgody dzieci. Dziecko zawsze może się wycofać i zmienić zdanie, nawet jeśli wcześniej się zgodziło. Badanie może być nagrywane (zazwyczaj nagrywany jest tylko dźwięk), tylko gdy dziecko wyrazi na to zgodę. Jeśli częścią badania są rysunki, ich wykorzystanie również zależeć będzie od zgody dziecka.
- Rodzice lub opiekunowie dziecka także muszą wyrazić zgodę na jego lub jej udział w badaniu.
- Osoby prowadzące badanie powinny tak je zaplanować, by uczestniczące w nim dzieci czuły się dobrze.
- Część badań może być prowadzona w grupie. Wtedy trzeba wspólnie z dziećmi ustalić, jakie zasady panują podczas badania.
- Badania prowadzimy w miejscach, w których dzieci czują się dobrze i bezpiecznie.
- Rodzice lub opiekunowie dziecka zawsze muszą wiedzieć, kiedy i gdzie odbywa się badanie. Jeśli wyrażą taką chęć, a dziecko się zgodzi i też będzie chciało, mogą być obecni w czasie badania.
- Pisząc i opowiadając o wynikach badań, badacze i badaczki nie używają prawdziwych imion dzieci i przedstawiają wyniki tak, aby nikt nie mógł zgadnąć, kto uczestniczył w badaniu, ani kto co powiedział.
- W sytuacji, gdy dziecko opowie osobie prowadzącej badania coś, co ją zaniepokoi i może wskazywać na to, że bezpieczeństwo dziecka jest zagrożone, badaczka powinna zareagować i skontaktować się z odpowiednimi osobami. Badaczki i badacze będą dbać o to, aby nikt poza nimi nie miał dostępu do zebranych w czasie badań informacji, np. do nagrania z rozmowy albo notatek ze spotkania.
- Pisząc i opowiadając o wynikach badań, badaczki i badacze starają się, by w sposób uczciwy i zgodny z prawdą przedstawić to, co przekazały im dzieci.
Standardy opracowały: Zofia Boni, Ewa Maciejewska-Mroczek, Magdalena Radkowska-Walkowicz, Marta Rakoczy, Anna Witeska-Młynarczyk
Konsultacje: Anna Krawczak